Tìm hiểu dầu thô là gì sẽ giúp các nhà đầu tư có được hình dung cụ thể nhất về sản phẩm hàng hóa giá trị này. Từ đó, cũng có định hướng chọn sản phẩm giao dịch hiệu quả.
Đầu tư dầu thô cùng những sản phẩm phái sinh có nguồn gốc từ dầu thô chính là một trong những công cụ tài chính được ưa chuộng nhất thế giới hiện nay. Không chỉ đơn thuần là một loại hàng hóa giá trị, dầu thô còn là sản phẩm đầu tư mang lại lợi nhuận lớn với tính thanh khoản ổn định.
Vậy dầu thô là gì? Các nhà đầu tư sẽ giao dịch sản phẩm dầu thô nào? Dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những loại dầu thô nổi bật nhất của thị trường dầu phái sinh hiện nay.
Dầu thô là gì?
Dầu thô – Crude oil, hay còn được gọi là dầu mỏ, là sản phẩm được khai thác thông qua các dàn khoan. Đây là một hỗn hợp chất lỏng có đặc trưng riêng: Đen sánh, nhờn. Chúng tồn tại trong lòng vỏ trái đất. Sau khi được khai thác, chúng sẽ trở thành nguồn nguyên liệu để tinh chế và sản xuất ra nhiều dạng khác nhau. Các sản phẩm tinh chế của dầu thô mà chúng ta rất quen thuộc là xăng, dầu hòa, nhựa đường… đều là những mặt hàng thiết yếu cho đời sống cũng như công nghiệp, giao thông vận tải và nhiều ngành nghề khác.
Trên thế giới hiện nay có đến hơn 160 loại dầu thô khác nhau. Mỗi loại có đặc tính riêng và giá trị của chúng cũng khác biệt.
Là một loại hàng hóa giá trị, nên không khó để nhận thấy rằng giao dịch dầu thô rất được ưa chuộng tại các sàn giao dịch. Hiện nay, đây là một trong những loại hàng hóa phái sinh được giới đầu tư online săn đón nhất. Và hầu hết tại các sàn giao dịch, 2 sản phẩm dầu thô được nhắc đến nhiều nhất chính là dầu Brent và dầu WTI.
⇒ Cơ hội đầu tư dầu thô chỉ với 10 usd tại sàn giao dịch hàng đầu thế giới tại đây
Tổng hợp kiến thức cơ bản về dầu
Nguồn gốc
Dầu mỏ được hình thành từ tàn tích của các sinh vật chết như tảo và động vật phù du tồn tại hàng triệu năm trước trong môi trường biển.
Khi còn sống, những sinh vật này hấp thụ năng lượng từ mặt trời và lưu trữ nó dưới dạng phân tử carbon trong cơ thể chúng. Sau khi chết, xác của chúng chìm xuống đáy đại dương hoặc lòng sông và bị chôn vùi trong nhiều lớp cát, bùn và đá.
Trải qua hàng triệu năm, tàn tích ngày càng bị chôn vùi sâu hơn dưới nhiều trầm tích và vật liệu hữu cơ. Áp suất rất lớn, nhiệt độ cao và thiếu oxy đã biến chất hữu cơ thành chất sáp gọi là kerogen. Với nhiệt độ, áp suất và thời gian, kerogen trải qua một quá trình gọi là quá trình dị hóa, biến kerogen thành hydrocarbon.
Trong trường hợp này, hydrocarbon tạo thành dầu. Nó có thể trở thành nhựa đường nếu nhiệt độ thấp hơn và khí đốt tự nhiên nếu nhiệt độ cao hơn. Sau khi dầu được hình thành, nó di chuyển qua các lỗ nhỏ trong đá xung quanh từ vùng có áp suất cao đến vùng có áp suất thấp, vùng này thường hướng lên trên. Một số dầu có thể nổi lên bề mặt nơi nó đọng lại, trong các trường hợp khác, dầu sẽ bị mắc kẹt dưới các lớp đá hoặc đất sét không thấm nước, nơi nó sẽ hình thành các bể chứa dưới lòng đất.
Phân loại
Loại dầu thô chủ yếu phụ thuộc vào vị trí địa lý của mỏ dầu và đặc tính của dầu thô. Mặc dù có hàng trăm loại dầu thô được giao dịch trên thị trường toàn cầu nhưng tiêu chuẩn cho giá dầu toàn cầu chủ yếu được xác định bởi hai loại dầu thô chính: West Texas Middle (WTI) và Brent.
Dầu Brent
Khi tìm hiểu dầu thô là gì, dầu Brent là sản phẩm quan trọng mà trader cần lưu ý. Đây là loại dầu được khai thác từ những mỏ dầu ở Biển Bắc. Dầu Brent được tạo thành từ hỗn hợp gồm 4 thành phần:
- Brent
- Forties
- Oseberg
- Ekofisk
Đây là một loại dầu nhẹ, có tỷ trọng thấp. Hàm lượng lưu huỳnh trong dầu cũng khá thấp nên nó được xếp vào loại dầu ngọt, rất dễ vận chuyển. Với Brent, có thể dùng để tinh chế xăng, dầu diesel và dầu nhiên liệu dùng cho chưng cất.
Brent hiện đang là loại dầu thô tiêu chuẩn tốt nhất toàn cầu hiện nay. Hiện tại, hơn 60% hợp đồng giao dịch dầu thô đều thuộc sản phẩm này. Đây cũng là loại dầu thô chính ở châu Âu và châu Phi, được tinh chế chủ yếu ở vùng Tây Bắc châu Âu.
Dầu WTI
Dầu thô WTI được gọi là dầu thô Mỹ. Vì nó được lấy từ các giàn khoan ở Hoa Kỳ. Sau đó, nó được vận chuyển đến Oklahoma để tinh chế bằng đường ống. Chi phí để vận chuyển loại dầu này rất cao.
WTI có hàm lượng lưu huỳnh rất thấp, vì vậy đây là loại dầu nhẹ và rất ngọt, ngọt hơn cả Brent. Đây là loại dầu thô được xem là có các đặc điểm tốt nhất, phù hợp nhất để tinh chế xăng.
Về mặt kỹ thuật, đây là loại dầu có giá cao hơn, chất lượng cao hơn so với Brent. Tuy nhiên về thực tế thì giá Brent lại cao hơn do cung cầu thị trường tốt hơn.
Dầu thô Brent và WTI: Những đặc điểm khác biệt
Hiểu được dầu thô là gì cũng như hiểu đúng bản chất của 2 loại dầu thô sẽ giúp nhà đầu tư có được cái nhìn toàn diện nhất để bắt đầu đầu tư với sản phẩm này. Trên các sàn giao dịch, đây đều là 2 loại dầu thô phổ biến nhất. Và theo thống kê thì có 5 điểm khác biệt giữa 2 loại dầu này:
- Vị trí khai thác: Dầu WTI được khai thác cũng như tinh chế tại Mỹ. Trong khi đó, phần lớn dầu Brent đều được khai thác ở Biển Bắc.
- Khác biệt về chênh lệch địa chính trị: Tình hình chính trị ở 2 khu vực khai thác dầu thô sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành sản phẩm. Điều này lý giải cho nhiều trường hợp biến động đột biến của giá dầu Brent và dầu WTI trên thị trường.
- Hợp chất, thành phần dầu: Dầu WTI được đánh giá có chất lượng tốt hơn, dầu ngọt hơn và dễ tinh chế hơn.
- Phương thức giao dịch đa dạng: Mỗi loại dầu thô sẽ có các hình thức giao dịch khác nhau. Tuy nhiên, ngày nay với kênh giao dịch phái sinh thì trader hoàn toàn có thể giao dịch cả 2 loại dầu với phương thức như nhau.
- Mức giá: Về mặt lý thuyết thì giá dầu WTI sẽ cao hơn. Nhưng thực tế thì giá dầu Brent lại cao hơn. Trader cần lưu ý điều này để có thể nắm bắt được diễn biến giá và đưa ra quyết định giao dịch phù hợp.
Trữ lượng toàn cầu hiện nay
Là nguồn tài nguyên không tái tạo nên trữ lượng dầu rất hạn chế. Hiện nay, khả năng phát triển dầu trên toàn cầu đang không ngừng được cải thiện.
- Dự trữ dầu trên thế giới đạt 1.570 tỷ thùng (tỷ thùng) vào cuối năm 2023, cao hơn 6 tỷ thùng, tương đương 0,4% so với mức của năm 2022.
- Dự trữ dầu ở các nước thành viên OPEC tăng nhẹ lên 1.241 tỷ thùng vào cuối năm 2023, trong khi trữ lượng khí đốt tự nhiên đã được chứng minh trên thế giới tăng 0,3% đạt khoảng 206,43 nghìn tỷ mét khối tiêu chuẩn.
- Dự trữ khí đốt tự nhiên đã được chứng minh ở các nước thành viên OPEC đứng ở mức 75,12 nghìn tỷ m3 vào cuối năm 2023, tăng 0,2% so với mức cuối năm 2022.
- Tổng sản lượng trên thế giới năm 2023 tăng 0,42 triệu thùng/ngày (mb/d), tương đương 0,6% so với năm 2022. Đây là mức tăng hàng năm thứ ba liên tiếp kể từ năm 2020, đạt mức trung bình 73,24 mb/d.
- Sản lượng từ các nước thành viên OPEC và các nước sản xuất dầu ngoài OPEC tham gia Tuyên bố hợp tác (DoC) giảm so với cùng kỳ năm ngoái (yoy), 0,96 triệu thùng/ngày, tương đương 3,5% và 0,16 triệu thùng/ngày , hoặc 1,0%, tương ứng, trong khi sản lượng từ các quốc gia không thuộc DoC tăng 1,54 triệu thùng/ngày, hay 5,1%.
Dầu mỏ không được phân bổ đồng đều trên toàn thế giới. Gần một nửa trữ lượng đã được phát hiện của thế giới nằm ở Trung Đông . Theo sau Trung Đông là Canada và Hoa Kỳ, Mỹ Latinh ,Châu Phi và khu vực bao gồm Nga , Kazakhstan và các quốc gia khác từng là một phần của Liên Xô. 5 quốc gia sản xuất dầu hàng đầu chịu trách nhiệm cho hơn một nửa sản lượng dầu của thế giới cho đến nay là:
- Mỹ – 17 triệu thùng mỗi ngày
- Nga 12 triệu thùng mỗi ngày
- Ả Rập Saudi 10 triệu thùng mỗi ngày
- Canada 6 triệu thùng mỗi ngày
- Iraq 5 triệu thùng/ngày
Tầm quan trọng của dầu đối với thế giới
Khi thế giới ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào dầu mỏ, giá dầu trở thành một vấn đề có tầm quan trọng về mặt chính trị và kinh tế toàn cầu. Dầu và khí đốt là những mặt hàng quan trọng và có giá trị nhất trên thế giới, đồng thời là nguồn thu nhập chính cho các chính phủ và tập đoàn kiểm soát hoạt động sản xuất và phân phối của chúng.
Hơn nữa, chúng ta đang sống trong một thế giới tập trung vào năng lượng, nơi việc kiểm soát các nguồn tài nguyên dầu khí (và phương tiện vận chuyển chúng) chuyển thành ảnh hưởng địa chính trị đối với một số người và tính dễ bị tổn thương về kinh tế đối với những người khác.
Do đó, việc kiểm soát trữ lượng dầu khí là một phần thiết yếu của sức mạnh quốc gia. Robert Ebel thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Mỹ đã chỉ ra rằng: “Dầu cung cấp nhiên liệu nhiều hơn ô tô và máy bay. Dầu cung cấp nhiên liệu cho sức mạnh quân sự, kho bạc quốc gia và chính trị quốc tế”. Không chỉ là một mặt hàng thương mại thông thường, “nó là yếu tố quyết định phúc lợi, an ninh quốc gia và sức mạnh quốc tế đối với những nơi sở hữu nguồn tài nguyên quan trọng này và ngược lại”.
Nếu có thì điều đó ngày nay thậm chí còn đúng hơn, và khi các cuộc chiến tranh năng lượng mở rộng, sự thật về điều này sẽ càng trở nên rõ ràng hơn. Có lẽ một ngày nào đó, việc phát triển các nguồn năng lượng tái tạo có thể làm mất hiệu lực của quan điểm này. Nhưng trong thế giới hiện tại, nếu bạn thấy bất ổn gia tăng, hãy tìm đến mặt hàng năng lượng.
Những yếu tố nào ảnh hưởng đến giá dầu?
Giá dầu biến động mạnh và chịu ảnh hưởng lớn bởi cung cầu và tâm lý thị trường. Những yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến giá dầu, bao gồm:
- Sự gián đoạn nguồn cung lớn do thiên tai, chiến tranh, bất ổn dân sự và đình công;
- Nhu cầu theo mùa và cao điểm;
- Tăng trưởng và điều kiện kinh tế toàn cầu;
- Tăng trưởng dân số;
- Hoạt động và chiến lược giao dịch;
- Quản lý hàng tồn kho và những thay đổi trong cân bằng cung ứng khu vực và toàn cầu;
- Quyết định, chính sách của các nước sản xuất dầu mỏ và các nước có dự trữ chiến lược;
- Tính khả thi của vận tải và giá cước;
- Phát triển nhiên liệu thay thế, những khám phá mới về dầu mỏ và tiến bộ công nghệ…
Cập nhật tình hình xuất bán dầu tại Việt Nam
Dầu của Việt Nam được khai thác từ nhiều mỏ trong và ngoài nước. Tính đến thời điểm hiện tại, tập đoàn Dầu khí Việt Nam đã tham gia xuất bán 18 loại khác nhau, trong đó chỉ có 1 loại được khai thác tại nước ngoài (Algeria). Mỗi loại dầu đều có giá trị thương mại khác nhau trên thị trường quốc tế, sự chênh lệch về chất lượng có thể kéo theo giá khác nhau có thể lên đến khoảng 2 USD mỗi thùng, tương đương từ 17 đến 18 USD mỗi tấn. Tuy nhiên giá còn phụ thuộc vào thời điểm xuất bán.
Theo quy định của pháp luật, mỗi thương vụ xuất bán phải được thực hiện dưới sự kiểm soát nghiêm ngặt và sự thống nhất của các chủ khai thác dầu mỏ trong nước và ngoài nước.
Quy trình xuất bán dầu của nước ta được thực hiện theo quy trình đấu thầu và sự thống nhất tuyệt đối của các chủ khai thác dầu mỏ trong nước và ngoài nước. Dầu thô của Việt Nam hiện đang được xuất khẩu và tiêu thụ tại nhiều quốc gia trên thế giới như Nhật Bản, Hoa Kỳ, Singapore, Australia và Trung Quốc.
Trong tháng 01/2024, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam đã khai thác được 0,71 triệu tấn dầu trong nước, vượt mức kế hoạch 3,1%. Tháng 4/2024, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam đã khai thác được 3,38 triệu tấn(trong đó trong nước đạt 2,78 triệu tấn; khai thác ở nước ngoài đạt 0,595 triệu tấn); Gần 40 năm qua, Petrovietnam đã thực hiện công tác xuất bán thành công khoảng 424 triệu tấn dầu thô và condensate với tổng trị giá đạt gần 185 tỷ USD.
Tổng công suất của hệ thống kho dự trữ dầu thô và sản phẩm dầu mỏ tại Việt Nam khoảng 56 ngày nhập ròng, trong đó:
- Dự trữ thương mại: ròng 34 ngày nhập khẩu (Bám sát mục tiêu)
- Dự trữ của nhà sản xuất: 16 ngày nhập khẩu ròng (tại Nhà máy Lọc dầu Dung Quất và Nghi Sơn)
- Dự trữ toàn quốc: Nhập ròng 6 ngày (chỉ sản phẩm dầu mỏ)
Kết luận
Chúng ta đã tìm hiểu sơ lược dầu thô là gì, cũng như tìm hiểu về 2 loại dầu thô Brent và WTI. Ngoài 2 loại này, trên thế giới cũng đang giao dịch các loại dầu thô Dubai, Tapis, Dubai và Opec. Tuy nhiên, chỉ có 2 loại này là đạt tiêu chuẩn tốt nhất nên được các sàn dầu triển khai giao dịch.
Để bắt đầu, nhà đầu tư nên cân nhắc chọn lựa phương thức đầu tư phù hợp. Trong đó, đầu tư vào biến động giá dầu sẽ phù hợp hơn cả với những trader ít vốn, chưa nhiều kinh nghiệm.